અભય પ્રભાવના: ભારતનું ‘મ્યુઝિયમ ઓફ આઇડિયાઝ’ આંતરરાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ દિવસની ઉજવણી સાથે એક નવા યુગની શરૂઆત કરે છે

 

ગુજરાત, અમદાવાદ ૧૫ મે ૨૦૨૫: જ્યારે વિશ્વ આંતરરાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ દિવસ પર સંગ્રહાલયોના હેતુ પર વિચાર કરી રહ્યું છે, ત્યારે ભારતમાં એક સ્થળ શાંતિથી વૈશ્વિક સંવાદને પરિવર્તિત કરી રહ્યું છે. ડૉ. અભય ફિરોદિયા દ્વારા કલ્પના કરાયેલ અને અમર પ્રેરણા ટ્રસ્ટ દ્વારા વિકસિત અભય પ્રભાવના મ્યુઝિયમ, વિચારોના એક અગ્રણી મ્યુઝિયમ તરીકે ઊભું છે, એટલે કે એક એવી જગ્યા જ્યાં મૂલ્યો, દ્રષ્ટિ અને સભ્યતાના વિચારોને ભૂતકાળના સન્માન અને ભવિષ્યને આકાર આપતા જીવંત વિચારો તરીકે સાચવવામાં આવે છે અને રજૂ કરવામાં આવે છે.

મહારાષ્ટ્રમાં પાલે ગુફાઓ નજીક 50 એકરના કેમ્પસમાં આવેલું અભય પ્રભાવના, પરંપરાગત મ્યુઝિયમના વિચારને ફરીથી કલ્પના કરે છે. તે વિશ્વના સૌથી મોટા ખાનગી મ્યુઝિયમમાંનું એક છે, તેમ છતાં તેનું મહત્વ તેના કદમાં નહીં, પરંતુ તેના મૂળમાં રહેલું છે. તેના 3.5 લાખ ચોરસ ફૂટની જગ્યામાં દરેક તત્વને નૈતિકતા, શિક્ષણ, ઉદ્યોગસાહસિકતા, અહિંસા, કરુણા અને આધ્યાત્મિક તપાસના શાશ્વત સિદ્ધાંતોથી માંડીને ભારતની સભ્યતાના જ્ઞાનની ઉજવણી કરવા માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.

આ પ્રસંગે ઉદ્યોગપતિ અને મ્યુઝિયમના સ્થાપક અને અમર પ્રેરણા ટ્રસ્ટના ચેરમેન ડો.અભય ફિરોદિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “ભારતનો સૌથી મોટો વારસો તેના મૂલ્યોની શક્તિ છે. અમારો ઉદ્દેશ એક એવી જગ્યાનું નિર્માણ કરવાનો હતો કે જ્યાં આ મૂલ્યો કેવળ જોવામાં જ ન આવે, પરંતુ તેની સંપૂર્ણ ગહનતામાં તેનો અનુભવ થાય. અભય પ્રભાવના એક એવું સ્થળ છે જ્યાં જ્ઞાન, સૌંદર્ય શાસ્ત્ર અને ભાવના એકસાથે આવીને આવનારી પેઢીઓ માટે પ્રેરણા પૂરી પાડે છે.”

ત્રીસ ઇમર્સિવ ગેલેરીઓ મ્યુઝિયમની કથાત્મક યાત્રાનો મુખ્ય ભાગ બનાવે છે. દરેક ગેલેરી એક સંવાદ છે: શિલ્પો, ડાયોરામા, ડિજિટલ ઇન્સ્ટોલેશન અને સ્ટોરીટેલિંગ દ્વારા જે મુલાકાતીઓને ભારતના ફિલોસોફિકલ વારસા સાથે જોડાવા માટે આમંત્રણ આપે છે. આત્મ-સંયમ, બહુવચનતા, અનાસક્તિ અને આંતરિક જાગૃતિ જેવા અવધારણા આકર્ષક અનુભવો દ્વારા રજૂ કરવામાં આવે છે, જે આત્મચિંતન અને જીજ્ઞાસાને પ્રોત્સાહન આપે છે. ઇન્ટરેક્ટિવ ટેક્નોલોજી, એમ્બિયન્ટ સાઉન્ડ અને સૂક્ષ્મ દૃશ્યશાસ્ત્રનો ધૈર્ય અને સમજણ સાથે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે માધ્યમ ક્યારેય સંદેશને અભિભૂત ન કરે

તેની ગેલેરીઓ ઉપરાંત, અભય પ્રભાવનાના સ્થાપત્ય અને પ્રતીકાત્મક તત્વો પણ એટલા જ ગહન અનુભવો પ્રદાન કરે છે. 100 ફૂટ ઊંચો મનસ્તંભ આધ્યાત્મિક ઉત્ક્રાંતિના તબક્કાઓનું નિરૂપણ કરે છે. બીજી તરફ – 24 તીર્થંકરોમાંના પ્રથમ ઋષભદેવની અદભૂત 43 ફૂટ ઊંચી પ્રતિમા, જેમની વ્યવસ્થા, શિસ્ત, સર્જનાત્મકતા અને સભ્યતાની દ્રષ્ટિએ ભારતીય મૂલ્યો અને વિચારની સ્થાપના કરી, તે અજોડ શાંતિની ભાવનાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. સર્વતોભદ્રની પ્રતિમાની આસપાસ કેન્દ્રિત એક વિચારશીલ જગ્યા, એક સમાનતાનું ચોક, કેમ્પસને સ્થિરતા અને સમપ્રમાણતામાં બાંધે છે.

અભય પ્રભાવનો અર્થ ઉત્સાહીઓ માટેના મ્યુઝિયમ કરતા ઘણું વધારે છે. તે એક જ્ઞાન કેન્દ્ર છે, જેમાં કુંદનમલ ફિરોદિયા ઓડિટોરિયમ અને તક્ષશિલા પુસ્તકાલય જેવી જગ્યાઓ છે, જે વિદ્યા, સંવાદ અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો માટે સમર્પિત છે. વ્યાખ્યાનો અને પ્રદર્શનોથી લઈને સંશોધન અને શીખવાની પહેલો સુધી, આ મ્યુઝિયમ ભારતીય બૌદ્ધિક પરંપરાઓ સાથે જીવંત જોડાણને પ્રોત્સાહન આપે છે.

જેમ જેમ વિશ્વભરના મ્યુઝિયમ વધુ મહત્વપૂર્ણ બનતા જાય છે, તેમ તેમ અભય પ્રભાવના સ્પષ્ટતા સાથે નેતૃત્વ કરે છે. તે માત્ર કલાકૃતિઓ પર જ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતું નથી, પરંતુ દૃઢતાપૂર્વક તે મૂલ્યો અને આદર્શો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે જે તેમને અર્થ આપે છે. આ આંતરરાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ દિવસે, તે સભ્યતાના જ્ઞાનના સાક્ષી તરીકે ઊંચું ઊભું છે, જે આજે આપણે જીવીએ છીએ તે વિશ્વ માટે ફરીથી કલ્પના કરવામાં આવે છે.

***